تکثر رسانه در ایران بحران زا شده و حوادث مهم اجتماعی و اقتصادی نشان داده است در حکم‌رانی رسانه راهبرد‌های جدیدی را باید تعیین و اجرایی کرد.
به گزارش کاسپین24 | برنامه ریزی و مدیریت حوزه خبر و تولید محتوا در تمام رسانه‌های برجسته و حرفه‌ای دنیا در شرایط کلی و کاملا متفاوت صورت می‌پذیرد، یکی در وضعیت عادی و دیگری در شرایط غیر عادی و بحرانی؛ از این جهت بدیهی است در شرایط معمولی و عادی، سردبیران حوزه خبر که مدیریت انتشار را بر عهده دارند، می‌توانند به گونه‌ای خبر‌های خود را بسته بندی و اجرا کنند که مأموریت‌های رسانه تحت مدیریت را به سرانجام مطلوبی برسانند.
این وضعیت در شرایط بحرانی، چندان قابل تنظیم و پیش بینی نیست که بتوان محتوا را آن‌گونه که با ذهنیات مدیران و سیاستگذاران رسانه منطبق باشد، در معرض گیرندگان خبر همراه با اثرگذاری قرار داد. در شرایط بحران، فعالیت‌های خبری و اطلاع رسانی از چنان حساسیتی برخوردار است که همه چیز تعیین کننده می‌شود و یا ممکن است مخاطره آمیز گردند.
نوع پوشش، زمان، مدیریت تصویر، مدیریت کلمات، تیتر، لید و... چنان مهم هستند که اگر غفلت شود، رقبا از همان نقطه ضعف بهره گیری خواهند کرد و محتوا را با بکارگیری تکنیک‌های خبری به سمت اهداف خویش جهت‌دهی خواهند نمود؛ بنابراین آنچه که در این شرایط از حساسیت و اهمیت برخوردار می‌شود، مدیریت شرایط بحرانی است، مدیریتی که بتوان با هوشمندی، با بحران‌های پیش آمده و تبعات ناشی از آن روبرو شد و رویکرد فعالانه و حرفه‌ای را برای مدیریت بحران از طریق ابزار رسانه به مرحله اجرا گذاشت.
ایران در معرض بحران!
انقلاب اسلامی مدل حکومتی مبتنی بر جهان بینی خاصی را ایجاد کرده که ارزش‌ها و ایده آل‌های نظام سلطه را در همه ابعاد و زمینه‌ها به چالش کشاند و بر این اساس مسیری متفاوت و متمایز از روند‌های جهانی را برگزید و به جای تبعیت از مکاتب مختلف کمونیستی، لیبرالیستی و... خواهان ترویج رویکردی جدید و متفاوت و البته متضاد با این مکاتب بود که این مسئله در دستگاه فکری و عملیاتی نظام سلطه قابل قبول نبوده و آن‌ها را بر آن داشته تا با توسل به هر ابزار و سیاستی انقلاب اسلامی ایران را دچار چالش راهبردی کنند، از این جهت جمهوری اسلامی ایران همواره در معرض بحران‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی قرار داشته و بدیهی است هر کجا که بحران وجود دارد به ابزار مدیریت آن یعنی رسانه نیز نیاز است.
رسانه‌ها به دلیل توانایی در جهت دهی به افکار عمومی، در مراحل مختلف بحران نقش اساسی ایفا می‌کنند، نقش دوگانه رسانه‌ها در بحران زایی و بحران زدایی، برجسته سازی و کوچک نمایی، امید زایی و امید زدایی و دست‌کم بر صاحب نظران این عرصه، پوشیده نیست، اما به نظر می‌رسد در کشور ما، تاکنون از ابزار رسانه و ظرفیت استثنایی آن برای مدیریت بحران به خوبی استفاده نشده است «دکتر اکبر نصراللهی»
کارکرد‌های رسانه در بحران
بی تردید تولید و انتشار اخبار متأثر از نوع نگاه دست اندرکاران رسانه‌ها و راهبرد‌ها و رویکردشان است، حرفه‌ای گرایی، نوع نظام رسانه‌ای حاکم، پایگاه ایدئولوژیکی، میزان استقلال یا وابستگی به حاکمیت، سابقه بحران، نوع عملکرد رقبا و ... از جمله عواملی هستند که کارکرد‌های متفاوت رسانه را در بحران‌ها تشکیل می‌دهند.
این کارکرد‌ها می‌توانند از تقویت همبستگی و وفاق ملی، جلب کمک‌های مردمی و مشارکت در حل بحران، تقلیل بحران با کارکرد‌های آموزشی، فرهنگی و سیاسی پیشگیرانه، توجیه و پذیرش بحران، انکار بحران و ... یا تشدید بحران برای نیل به اهداف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و ... باشد؛ اما موضوع اساسی این است که این اهمیت باید چگونه به مرحله اجرایی برسد تا ایران بتواند از ابزار رسانه برای عبور از بحران‌ها استفاده کند.
این در حالی است که رسانه‌ها ظرفیت و قالب‌های مختلفی برای مدیریت بحران‌ها در اختیار دارند و استراتژی و جهت گیری رسانه نیز به کار کرد رسانه در بحران‌ها تاثیر می‌گذارند، به عبارت دیگر میزان اعتقاد و ایمان به هر یک از رویکرد‌ها و استراتژی ها، تعیین کننده نوع حرکت و جهت‌گیری رسانه‌ها در بحران را تعیین می‌کند.
بحران تکثر رسانه!
یکی از مشکلات اصلی حکم‌رانی رسانه در ایران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که نتوانسته رسانه‌نگاران و رسانه‌داران متخصص تربیت نماید به عبارت دیگر ناکارآمدی مدیریتی در حوزه رسانه موجب شده تا ایران نتواند همراه با سرعت رشد و نفوذ رسانه در زندگی مردم، خبرنگاران، سردبیران و مدیران رسانه‌ای تربیت نماید تا در بحران‌ها بتوان از ظرفیت این رسانه‌ها استفاده مطلوب کرد.
در حال حاضر بیش از ۱۱ هزار رسانه مکتوب و الکترونیکی در ایران از هیات نظارت بر مطبوعات پروانه فعالیت دارند که عدم نظارت محتوایی، نبود مدیران متخصص، عدم تولید محتوا و... چالش پیش روی این رسانه‌ها است، بنابراین تکثر رسانه در ایران بحران‌زا شده است و حوادث مهم اجتماعی، اقتصادی منجمله مسئله خوزستان، افزایش قیمت بنزین، محیط زیست، آبان ۹۸ و... نشان داده است که باید در حکم‌رانی رسانه راهبرد‌های جدید کوتاه‌مدت و میان‌مدت تعیین و اجرایی کرد.
یادداشت از سینا قربانی دانش‌آموخته مطالعات رسانه
