نگاهی به فهرست برنامه‌های « روز مازندران » که در سال‌های اخیر به صورت هفتگی تعریف و اجرایی می‌شود ، نشان می‌دهد کلیشه جای خلاقیت را گرفته و همه ساله برنامه‌ها با کمترین تفاوت شکلی و محتوایی برگزار می‌شود ، نقصانی که تمامی متولیان به آن معترفند ولی ناشی از نوپا بودن مناسبت می‌دانند.
به گزارش کاسپین24 | در تقویم ملی ایران، روزهایی به نام شهرها و استان‌های کشورمان ثبت شده است. در مازندران هم ۱۴ آبان به این روز نامگذاری شده است. مبنای انتخاب این روز، بیعت مردم مازندران با حسن‌ابن زید و پذیرش مذهب تشیع علوی بود که در سال ۲۵۰ هجری قمری اتفاق افتاد. حالا حدود ۱۳ سالی است که برنامه هایی برای بزرگداشت این روز در مازندران برگزار می‌شود. برنامه ها در آغاز در قالب روز مازندران بود ولی در سال‌های اخیر به هفته مازندران تبدیل شده است.
شاید فلسفه انتخاب روزی به نام شهرها و یا استان‌ها، توجه به خرده فرهنگ‌ها و حفظ آن برای میراث‌داری از فرهنگی ژرف به نام فرهنگ ملی باشد. روز مازندران در آغاز راه با ماه های محرم و صفر مصادف شده بود و به همین دلیل هم برنامه‌های مناسبتی متناسب با همان ایام برگزار می‌شد ، ولی فهرست برنامه های سال های بعد و گذر از این دو ماه عزاداری شیعیان نشان از تکرار مکررات دارد. مثلا در سال نخست و دوم عبور از ماه محرم و صفر ، برنامه ها رنگ شادی و جشن به خود گرفتند که بیانگر آداب و فرهنگ منطقه بود و با موسیقی روح‌بخش مازندرانی و غذاها و شیرینی‌های سنتی این خطه همراهی می شد.
در آن سال ها برگزاری جشن‌ها قابل توجه و برای مردمی که در جریان برگزاری این مراسم بودند تازگی داشت و به عبارتی مخاطب پسند بود ، اما خیلی زود به دور باطل افتاد. هر سال برگزاری مراسم عروسی سنتی، گروه‌های موسیقی، فرهنگی و هنری تکراری. اگر از دو سال گذشته که برنامه ها به خاطر کرونا مجازی برگزار شد ، عبور کنیم ، حالا دیگر مدت‌ها است مراسم روز مازندران دلچسب نیست، چون تکرار برنامه های کلیشه ای مخاطب را خسته کرده است.
کارشناسان فرهنگی معتقدند « در اجرای برنامه های مناسبتی مانند روز مازندران دوگانگی مدیریت باعث تکرار و بی رمقی و بی رونقی می شود؛ چون در چنین مواقعی بخش دولتی منتظر ورود سازمان‌های مردم نهاد و بخش مردمی هم منتظر بودجه‌های دولتی می مانند و اینچنین می‌شود که در مراسم روز مازندران با برنامه‌های تکراری مواجه هستیم و در نهایت در جذاب ترین بخشش نمایشگاهی برپا می شود که آش ترشی را دست مخاطب می‌دهد و نمایشی از عروس‌بران سنتی را به راه می اندازد.
کج گذاشتن خشت اول
یک فعال فرهنگی در باره شیوه برگزاری روز مازندران در سال‌های اخیر گفت : معتقدم برنامه‌هایی که در این سال‌ها به مناسبت روز مازندران برگزار شده از کیفیت لازم برخوردار نبوده است.
عین‌الله آزموده با اشاره به اینکه انتخاب این روز نتوانسته پیوستگی فرهنگی بین مردم مازندران به وجود آورد، افزود: شاید اگر تاریخ دیگری مانند روز جشن « تیرما سیزده شو » یا جشن سال نو تبری به عنوان روز مازندران نامگذاری می‌شد ، بخش بیشتری از مردم مازندران با این رویداد احساس نزدیکی می‌کردند.
مدیر انجمن فرهنگی «ساودا» در مازندران گفت : بسیاری از افراد فرهیخته و مردم نمی‌توانند با این روز ارتباط برقرار کنند چرا که شور همبستگی، حس وطن پرستی و ملی‌گرایی را با خود به همراه ندارد و به همین دلیل در اجرای برنامه‌های این مناسبت به لحاظ کیفیت، با مشکل مواجه می‌شویم؛ البته برای رفع این مساله، ستاد بزرگداشت روز مازندران، این رویداد را به هفته مازندران تبدیل کرد که از روز تیرما سیزده شو شروع شده و تا ۲۱ آبان ماه که تولد نیما یوشیج است ادامه دارد.
وی با بیان اینکه شروع این هفته با حرکت آرش کمانگیر و جریان تیر انداختن آرش است و به تولد پدر شعر نو فارسی ختم می‌شود که توانسته تا حدودی فرهیختگان و عامه مردم را به این رویداد نزدیک کند، تصریح کرد: دلیل دیگر اینکه نتوانسته‌ایم روز مازندران را در جامعه هدف، نهادینه کنم به دلیل دولتی کردن این روز و نگرش برگزار کنندگان است.
آزموده با اشاره به اینکه مراسم روز مازندران سال‌های گذشته به شکل نمادین در چند مدرسه هم برگزار می‌شد و فعالان فرهنگی با حضور در مدارس به تبیین فرهنگ این خطه می‌پرداختند، ادامه داد: ما نتوانستیم برگزاری این جشن را به مناطقی در روستاهای بالادست مازندران تسری دهیم؛ در این فصل به دلیل شرایط جوی، قادر نیستیم در روستاهایی که در ارتفاعات قرار دارند حضور یابیم، ضمن اینکه بخشی از روستاها هم خالی از سکنه می‌شود. اگر روز مازندران با جشن سال نو تبری همزمان می‌شد، می‌توانستیم بهره‌برداری فرهنگی بهتری داشته باشیم.
وی با بیان این که نفس زبان مازندرانی به شماره افتاده و روز مازندران می‌توانست بهانه‌ای باشد تا این زبان را احیا کنیم، خاطرنشان کرد: نسل جوان با این زبان فاصله دارد و برای جذاب شدن روز مازندران، باید هویت و زیبایی‌های فرهنگی و زبانی این خطهرا به زبان امروز برای جوانان بیان کنیم تا به فرهنگ سرزمین خود علاقه‌مند شوند چرا که جوانان تشنه فرهنگ بومی و ایرانی هستند.
آزموده با اشاره به اینکه اگر خرده فرهنگ‌ها را از دست دهیم فرهنگ ملی هم به مخاطره می‌افتد، اظهار کرد: بسیاری از میراث ناملموس کشور که در یونسکو به ثبت رسیده از فرهنگ بومی استان‌ها است، خرده فرهنگ‌هایی که حوزه تمدنی ما را تشکیل می‌دهند و به همین دلیل و دلایل دیگر دولت در برگزاری رویدادهای اینچنینی، وظیفه سنگینی بر عهده دارد و در سوی دیگر برخی فعالان فرهنگی تلاش می‌کنند به مناسبت به شکل مطلوبی برگزار شود ، اما هر دو سوی جریان، هنوز به موفقیت نرسیده‌اند.
وی افزود : هفته مازندران، فرصتی است تا با اجرای برنامه‌های فاخر، از گسست فرهنگی به وجود آمده بکاهیم، استفاده از ظرفیت‌های بومی و محلی می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد.
نهالی نوپا و نیازمند بردباری برای نگهداری
فقط فعالان بخش مردمی از برگزاری روز مازندران به این شکل و شیوه ناراضی نیستند، بلکه مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران هم ادعاها را درباره تکراری شدن برنامه‌های روز مازندران، نبود خلاقیت در این برنامه‌ها و این که برنامه ها نتوانسته با قشر پویا و جوان جامعه ارتباط برقرار کند ، می‌پذیرد اما معتقد است رویداد هفته مازندران، نهال نو پا بوده و نیازمند نگهداری است تا به درخت تنومند تبدیل شود.
عباس زارع گفت : در اجرای برنامه‌های فرهنگی نیازمند زمان برای نهادینه کردن و درگیر شدن مردم با آن رویداد هستیم، برای اینکه عموم مردم استان با برگزاری جشن‌های روز مازندران ارتباط برقرار کنند مستلزم گذر زمان است.
وی افزود : بسیار علاقه‌مند هستیم روز مازندران را در اجتماعات بزرگ برگزار کنیم ، اما در دو سال اخیر شیوع کرونا مانع از این اقدام شد. اختلاف نظری هم بین طیف‌های مختلف درباره زمان انتخاب روز مازندران وجود دارد که این مساله هم بر کیفیت برگزاری برنامه‌های این رویداد بزرگ اثرگذاری دارد.
زارع تاکید کرد : تصورم این است رسانه‌های محلی، هنرمندان، فعالان فرهنگی و دیگران، برای معرفی فرهنگ و زبان مردم مازندران تلاش‌هایی داشته‌اند تا نسل جوان با این فرهنگ آشنا شود ، اما هنوز زیرساخت‌های لازم فراهم نیست، اگرچه معتقدم روز مازندران نسب به سایر استان‌ها بهتر برگزار می‌شود؛ اجرای برنامه‌ها در ساری متمرکز نیست و از شرق تا غرب مازندران در برگزاری جشن‌های این روز دخیل هستند.
وی با بیان اینکه روز مازندران، نهال نو پایی است که هنوز ریشه‌اش در خاک قوی نشده و نیازمند ساقه، برگ و بدنه تنومند است، تصریح کرد: مردم هر سال بیشتر از گذشته به برنامه‌های روز مازندران علاقه‌مند می‌شوند و از این روند راضی هستیم.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران با اشاره به اینکه زحمت برگزاری برنامه‌های هفته مازندران بر دوش سازمان‌های مردم‌نهاد است، یادآور شد: دستگاه‌های مختلفی دست‌اندر کار برگزاری روز مازندران هستند و نیاز است حضور همه‌جانبه داشته باشند تا برنامه‌هایی در خور استان برگزار کنیم.
می‌دانیم برنامه‌ها تکراری است
در کنار بخش دولتی که متولی برگزاری روز مازندران است، ستاد مردمی هم فعالیت می‌کند ؛ ستادی که بخشی از کاستی‌های برگزاری برنامه‌های تکراری در روز مازندران، متوجه دست‌اندرکارانش است. ستاد مردمی هم معایب برگزاری روز مازندران به شکل تکراری را می‌پذیرد اما در این که روز مازندران، درخت نو پاست با بخش دولتی هم‌عقیده هستند.
عضو ستاد مردمی برگزاری روز مازندران گفت : اجرای برنامه‌های فرهنگی در آغاز با مشکلات و همچنین ناهماهنگی‌هایی همراه بوده است و اگر می‌بینیم برخی رویدادهای فرهنگی به خوبی برگزار می‌شوند و ضعف و قوت آن برنامه‌ها شناسایی شده به دلیل گذشت زمان است.
علی حسن‌نژاد افزود : روز مازندران، اتفاقی نو پا در تاریخ ما محسوب می شود و طبیعی است که این رویداد برای تبدیل شدن به حرکت فراگیر در جامعه، به زمان نیاز دارد.
وی توضیح داد : این که این پرسش مطرح است که چرا با توجه به نفوذ رسانه‌ها در سال‌های اخیر، این اتفاق نتوانسته به حرکت مردمی فراگیر تبدیل شود، دلیلش عملکردهای جزیره‌ای در برگزاری روز مازندران، شرایط سخت اقتصادی، همراه نبودن دولت‌ها و آگاه نبودن بخشی از مردم است. همه اینها دست به دست هم داد و منجر به این شده که برنامه‌های روز مازندران نتواند در عمق جامعه هدف نفوذ کند.
حسن‌نژاد با اظهار این که روز مازندران در ابتدا به شکل مناسبتی و همایشی برگزار می‌شد، گفت : در سال‌های اخیر این برنامه از سالن‌های همایش خارج شده و به میان مردم آمده است. تلاش‌های جسته و گریخته‌ای برای برگزاری روز مازندران به صورت مردمی انجام شده است. بخش فرهیخته جامعه با برگزاری جشن‌های روز مازندران درگیر شده ، اما این رویداد باید به درون جامعه راه یابد و در آنجا حرکت کند و امیدواریم به حرکت فراگیر در جامعه تبدیل شود.
این فعال فرهنگی افزود : تصور می‌کنم با توجه به علاقه مردم مازندران به فرهنگ بومی، این انتظار برحقی است که روز مازندران در شکل بهتری اجرا شود. می‌دانیم برنامه‌های روز مازندران در سال‌های اخیر در روند تکرار قرار گرفته، شاید تشکیل دبیرخانه دائمی بتواند تا حدودی این مشکل را حل کند چون با وجود این که دستگاه‌های بسیاری در برگزاری این رویداد دخیل هستند ، اما هنوز متولی خاصی ندارد، فقط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران پای کار بوده و نقش حمایتگر دارد و چوب لای چرخ نمی‌گذارد.
عضو ستاد مردمی برگزاری روز مازندران درباره اختلاف نظری که در انتخاب ۱۴ آبان به عنوان روز مازندران وجود دارد، توضیح داد : انتخاب این روز مستلزم ملاحظاتی بود، اگرچه انتخاب سال نو تبری می‌توانست زمان مناسب‌تری برای روز مازندران باشد و بخشی از انتقادات امروز را بکاهد، اما با انتخاب ۱۴ آبان به عنوان روز مازندران، بال هویتی و مذهبی مردم این خطه تکمیل شده است.
هفته مازندران از ۱۴ تا ۲۱ آبان در مازندران برگزار می‌شود. بر اساس اعلام اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران ، برنامه‌ها امسال بر این اساس تدوین شده که اغلب در روستاها برگزار شود. در کنار برنامه‌هایی که در فضای مجازی اجرا خواهد شد بخشی هم در فضای عمومی جامعه برگزار می‌شود.
برنامه های روز مازندران در سال جاری طبق اعلام اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی از فردا پنجشنبه ۱۳ آبان با عنوان مازندران؛ فرهنگ ایثار و شهادت شروع می شود. گرامیداشت مقام شهدای وطن / مدافع حرم و اجرای آیین بومی ویژه تیرماه سیزده شو از برنامه های این روز اعلام شده است.
روز جمعه هم عنوان مازندران؛ تشیع، ولایت را بر خود دارد و برنامه اجرایی هم گرامیداشت آغاز حکومت علویان در مازندران است. عنوان روز شنبه سومین روز هفته مازندران نیز « مازندران ، گردشگری و روز پاک » است. ترویج گردشگری فرهنگی، مذهبی و تکریم امامزادگان و ترویج فرهنگ نگهداشت محیط زیست و منابع طبیعی هم برنامه های این روز است. یکشنبه با نام « مازندران؛ جوانان، پهلوانان، قهرمانان » نامگذاری شده و در این روز برنامه هایی برای تکریم از قهرمانان و پهلوانان ورزشی و تجلیل از نخبگان کنکور و المپیادها قرار است برگزار شود.
دوشنبه پنجمین روز هفته مازندران هم « مازندران؛ یادمان مفاخر و هنرمندان » نام دارد و برنامه هایش هم معطوف به تکریم و تجلیل از استادان و مفاخر فقید است. سه شنبه ششمین روز نیز عنوان « مازندران؛ دانش، پژوهش » را دارد و قرار است برنامه هایی برای ترویج فرهنگ تبری با همکاری آموزش و پرورش و دانشگاه ها برگزار شود. روز چهارشنبه و هفتمین رو ز هفته مازند ران هم به نام « مازندران؛ نام آوران، فرهیختگان » نامگذاری شده است. تکریم از نام آوران و فرهیختگان هم برنامه هایی است که قرار است در این روز برگزار شود.
روز پنجشنبه ۲۰ آبان هم با عنوان « مازندران؛ نیما و زبان تبری » نامگذاری شده و برنامه هایش هم معطوف به توجه به زبان و ادبیات تبری با نگاه به اشعار تبری نیما یوشیج است.
منبع : ایرنا
