صنعت سودمندی که رها شده است

به گزارش کاسپین24 | زنبورداری در مناطق بکر طبیعی مازندران از رونق خاصی برخوردار است، هرچند این شاخه از صنعت کشاورزی نیز دارای فصل زمستان خوابی است اما فعالیت زنبورداران به مانند سایر کشاورزان در فصول سرد پایان نمی یابد، می توان گفت شروع سال و آغاز تکاپوی زنبورداران اسفندماه است.

بر اساس اعلام جهاد کشاورزی مازندران طبق جمع بندی گزارش مراکز خدمات کشاورزی استان در مجموع ۶۸۸ هزار کلونی زنبور عسل در قالب ۶۹۸۵ واحد زنبوداری در استان فعالیت دارند، آماری که اکنون طبق اعلام رسمی ۲۵ درصد کمتر از سال گذشته شده است.

تغذیه مناسب از شهد گل ها مهمترین نیاز برای بازسازی جمعیت زنبور است. زنبورداران مازندران همه ساله به دلیل تنوع گونه های گیاهی سه نوع عسل شامل عسل بهاره با تغذیه زنبورها از شکوفه مرکبات و کلزا، عسل تابستانه با تغذیه از شکوفه ها و شهد درختان و گیاهان جنگلی و عسل ییلاقی یا دارویی با تغذیه از انواع گیاهان دارویی بویژه آویشن و گون تولید می کنند. مازندران دارای۱۶۰ هزار هکتار باغ است که ۱۱۵ هزار هکتار از آن را باغ مرکبات تشکیل می دهد که می تواند تغذیه مناسب زنبورها باشد.

قاسم رحمانی یکی از تولیدکنندگان عسل در بخش بندپی شرقی بابل درباره زنبورداری و مشکلات و نواقص موجود می گوید: میزان عسل در سال به وضعیت گل و گیاه و شرایط آب و هوایی بستگی دارد ولی معمولا در طول سال حدود یک تن عسل برداشت می کنیم. برای تهیه عسل ابتدا مکان هایی مثل کیاکلا یا بهشهر برای افزایش جمعیت زنبور و یا جمع آوری گرده و بعد به جنگل و در آخر به مناطق کوهستانی برای تهیه عسل می رویم و اگر بخواهیم عسل بیشتری بگیریم به ورامین یا صحرای قم نیز سرمی زنیم.

وی درباره مشکلات و سختی های زنبورداری گفت: نگهداری کلونی زنبورها بستگی به تعداد زنبورها دارد اگر تعداد زیاد باشد کار سخت است و باید همکار یا نیرو داشته باشید اما تعداد ۱۰ تا ۲۰ کندو به تنهایی اداره می شود. زنبورها بیشتر در محیطی که گل و گیاه است و بستگی به زمان هرجایی که گل و شهد بیشتر باشد آنجا نگهداری می شوند.

این زنبوردار اضافه کرد: یکی از ویژگی های زنبورها این است که خودشان دمای داخل کندو را کنترل و تنظیم می کنند و بیشتر در فصل گرما باید در جایی باشند که کنار آب بوده و خودشان می توانند داخل کندو رو خنک کنند و دما را تنظیم کنند.

رحمانی در ادامه با تاکید بر مشکلاتی مانند نبودن مواد اولیه ارزان و شرایط مورد نیاز زنبورداری بیان کرد: شرط لازم برای زنبورداری، دسترسی ارزان به مواد اولیه مورد نیاز برای زنبورداری کندو، قاب، طَبَق و شکر و دیگر لوازم و همچنین تسهیل در فروش عسل و پایین بردن هزینه تولید است.

وی مهمترین تهدید زنبورداران را نداشتن بیمه و گرانی لوازم و به‌روز نبودن زنبورداران در زمینه آموزشی دانست و تصریح کرد: بیشتر کلاس هایی که در سازمان ها برگزار می شود فرمالیته است و تاثیر خاصی ندارند. مشکلات برای تولید عسل خیلی زیاد است ولی هیچ نوع یارانه ای هم برای زنبورداران اختصاص ندارد و حتی وام هایی که برای زنبورداری اختصاص داده بودند هم دیگر تعلق نمی‌گیرد.

وی از انتظارات خود و زنبورداران دیگر از مسئولین برای توجه ویژه به زنبورداری به عنوان یک صنعت بین المللی گفت: انتظار از مسئولین این است از آنجا که زنبور هم جزء دام است باید بدانند که زنبور مهمترین موجود برای حیات بشر است و اگر زنبور نباشد جهان از بین می رود. مسئله مهم دیگر لوازم و نیازهای اولیه زنبورداری است که به راحتی در اختیار زنبوردار قرار نمی‌گیرد. یکی دیگر از مهمترین درخواست های زنبورداران از مسئولین این است که به باغداران آموزش داده شود که زنبور برای باغ هایشان مهم است و باغدار نیازمند زنبوردار است.

رحمانی درباره دلیل انتخاب زنبورداری به عنوان یک شغل عنوان کرد: به این علت که شغل آبا و اجداد ما بوده و پدرم زنبوردار بود و علاقه زیادی به زنبورداری داشته ام و لذت زیادی می برم این حرفه را دنبال کردم، حضور در زنبورستان و دیدن تولید عسل زنبورها یک آرامش و تفریحی بسیار لذت بخشی برای من است.

وی بیان کرد: همیشه دریچه پرواز کندو زنبور ها باز است و به راحتی هر زمانی که تشخصی می دهند می‌توانند پرواز کنند و فقط در فصل زمستان برای جلوگیری از سرمای بیش از حد و به علت اینکه زنبورها آن زمان خوابند دریچه کندو بسته می شود و همچنین، معمولاً از ساعات ۱۰ و ۱۱ و ظهرها که زنبورها آرام تر هستند و نیش نمی زنند برای عسل گیری مناسب است.

پس از شنیدن مشکلات این زنبوردار حرفه ای و دارنده کلونی بزرگ زنبور به سراغ یک بانوی زنبوردار در شهرستان مرزن آباد رفتیم؛ وی درباره سرگذشت زنبورداری و شروع کار خود عنوان کرد: با یک کندو شروع کردم بعد ۲ تا ۳ سال ۲۳ عدد کندو زنبور عسل دارم. به تنهایی زنبورداری را شروع کردم و انجام می دهم. اما سختی کار برای خانم ها به تنهایی به علت سنگینی کندوها و بلندکردن آن برای جابه جایی مشکل است و گرنه فوت‌وفن آنچنانی ندارد و یک سری ریزه کاری ها را اگر علاقمند باشیم می توانیم یاد بگیریم.

آرزو امیر گفت: کندوهای خود را ییلاق قشلاق نمی برم، در اصل این کار باید انجام شود و در فصل بهار به مناطقی رفت که درخت بهار نارنج وجود دارد. ولی زنبور های ما در باغ خانه خودمان هستند و جابه جا نمی کنیم.

وی درباره تغذیه مختلف زنبورها بیان کرد: زیاد آن ها را تغذیه مصنوعی نمی کنیم و فقط در فصل بهار در اردیبهشت که زمان زاد و ولد آن هاست و ملکه و بقیه زنبورها باید تغذیه شوند تغذیه مصنوعی انجام می دهیم که تغذیه مصنوعی آن ها مخلوطی از شکر و آب است، ۲ لیوان شکر و ۴ لیوان آب را حل کرده و به هر کندو داده می شود.

این بانوی شاغل در حرفه زنبورداری اظهار کرد: مشکل اصلی ما این است که شکر بسیار گران شده و عرضه دولتی آن خیلی کم است و اگر بخواهد به همین صورت پیش برود صرفه ای برای ما ندارد و باید زنبورداری را جمع کنیم.

وی از تهدیدهایی موجود برای زنبورها و کار زنبورداری وجود دارد گفت: مشکل اصلی این است که اگر شهد کم باشد و کندو تغذیه مناسب نشده باشد، زنبور کندوهای دیگر به کندو یکدیگر حمله می کنند و عسل آن هارا غارت می کنند و زنبورها را می کشند و کندو از بین می رود. مشکل دیگری که برای کندوها و زنبور وجود دارد وجود کنه است که باعث خروج زنبورها از کندو می شود که نیازمند مبارزه با آفات است. مسئله بعدی وام زنبورداری است که داده نمی شود اگر هم داده شود رقم بسیار کمی است و این مشکلاتی است که برای ما وجود دارد.

امیر گفت: برای تعداد مرگ زنبورها در سالانه آمار دقیقی نمی توان گفت چون زمانی کندو کنه می گیرد و کل زنبورها از بین می رود اما در سال قبل در بهار تلفات زنبور خیلی بیشتر بود ۶ تا ۷ از کندوهای ما از بین رفتند.

وی با بیان اینکه زنبورها در بهار بعد ازماه اسفند در مکان هایی که گل و گیاه زیاد وجود ندارد باید تغذیه مصنوعی شوند اظهار کرد: برخی هستند که در تمامی سال با تغذیه مصنوعی زنبورها را تغذیه می کنند و عسلی را هم که برداشت می کنند بی کیفیت است و از هر کندو به خاطر تغذیه مصنوعی بالای ۷۰ کیلو عسل می گیرند.

امیر زمان مناسب عسل گیری از کندوهای خود را اخر تابستان اعلام کرد و گفت: در این زمان تغذیه مصنوعی نشده و عسل با کیفیت است و به طور میانگین از هر کندو ۵ تا ۶ کیلو عسل می گیریم.

منبع : ایسنا