صنعت دامپروری به عنوان یکی از زیرمجموعه های زراعت در سطح جهانی و بین المللی از رشد و گسترش چشم گیری برخوردار بوده و کارآفرینی در این بخش در اشتغال زایی، ایجاد ارزش افزوده، تغذیه بشر، سلامت انسان و جامعه و به طور کلی نقش بی بدیل آن در اقتصاد باعث گشته همواره مورد حمایت و توجه دولت ها و کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه قرار گیرد.
به گزارش کاسپین24| صنعت دامپروری به عنوان یکی از زیرمجموعه های زراعت در سطح جهانی و بین المللی از رشد و گسترش چشم گیری برخوردار بوده و کارآفرینی در این بخش در اشتغال زایی، ایجاد ارزش افزوده، تغذیه بشر، سلامت انسان و جامعه و به طور کلی نقش بی بدیل آن در اقتصاد باعث گشته همواره مورد حمایت و توجه دولت ها و کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه قرار گیرد.
این صنعت در کشور ما علی رغم حمایت های تعریف شده در قوانین و چشم اندازها، همچنان از نبود زیرساخت ها، عدم مدیریت منسجم و پایدار، سطحی نگری به مسائل پایه ای و کلان، فقدان اولویت بندی در برنامه ریزی ها و... در تنگنا بوده و فعالان، سرمایه گذاران و تولیدکنندگان را با نوعی ابهام نسبت به آینده کاری مواجه نموده است درحالی که با سرمایه گذاری های فعلی، ظرفیت ها و پتانسیل های بالقوه و امکانات موجود می توانیم با اصلاح زیرساخت ها، حمایت های تسهیلاتی و اعتباری از سوی دولت و فرهنگ سازی، جهت منحنی را به سمت رشد و تعالی بیشتر سوق داده و اقناع دو قشر تولیدکننده و مصرف کننده را به ارمغان آوریم.
مازندران مستعد دامپروری
یدالله چاشنی‌دل عضو هیئت علمی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری در گفت و گو با کاسپین24، گفت: مازندران با توجه به وسعت و شرایط آب و هوایی و رطوبت مناسب آن در حدود 70 الی 75 درصد بهترین شرایط برای پرورش طیور صنعتی برای جوجه کشی است که این عامل سبب شده که مازندران رتبه نخست را در کشور از نظر جوجه یک روزه و نیز تولید گوشت مرغ بدست آورد.
چاشنی‌دل درباره تولید علوفه دام در استان، افزود: استان‌های شمالی به عنوان استان‌های معین برای تولید علوفه به دلیل محدودیت و کمبود آب در سایر استان‌ها انتخاب شدند تا علاوه بر تامین علوفه برای دامهای استان خود باید برای استان‌های دیگر هم علوفه تهیه کند.
وی تصریح کرد: در صنعت گاو شیری استان مازندران مقام حدود سوم و چهارم و در صنعت گوسفند و بز این استان در مقام ششم و هفتم قرار دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری با اشاره تولید شیر استان مازندران، گفت: در سال‌های اخیر به دلیل شرایط اقتصادی همچون نقدینگی، افزایش قیمت خوراک و گوشت و نیز شرایط بد آب و هوایی به طور مثال زمستان بسیار سرد و تابستان بسیار گرم با کمبود آب که این موارد موجب کاهش نقدینگی برای دامداران شده بود بنابراین آنان دامهای خود را برای کشتار پرورش دهند.
وی عنوان کرد: نقدینگی فراوان کشتار دام سبب شد تا دام‌ها پیش از آنکه به شیردهی برسند به فروش رفته و دامهای مولد کاهش یابد که این مشکل در کل کشور رخ داده است و تولید شیر دچار افت شد.
چاشنی‌دل با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر جمعیت گاو شیری به نصف کاهش یافت بنابراین تولید شیر گاوهای شیری به همان میزان افت داشت، افزود: فقط یک واحد مهدشت حدود 105 تن و حتی دامداری‌های سنتی و نیمه صنعتی نیز شیر تولید می‌کند بنابراین میزان تولید شیر در مازندران روند تولید عمومی کشور است.
وی تصریح کرد: شیر علاوه بر آنکه از مازندران به استان‌های دیگر صادر می‌شود از استان‌های دیگر نیز به این استان آمده است به طور مثال شرکت کاله حجم شیری که مصرف می‌کند بسیار زیاد است و دامداری‌های مازندران در برخی موارد نمی‌تواند مواد اولیه آنها را تامین کند ویا با استان‌های دیگر مشارکتی انجام می‌دهد تا از آنجا نیز شیر دریافت کند تا در صورت کاهش تولید شیر مازندران این مرکز دچار افت کاهش محصولات خود نشود.
عضو هیئت علمی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری، یادآور شد: برخی از عواملی همچون هزینه‌های بالاسری در تولید شیر موثر هستند همانند هزینه دارو، درمان و نیز هزینه‌های ناشی از حذف دام و تلفات آن مانند بیماری‌ها است.
وی ادامه داد: برخی از بیماری‌های دام در دنیا فراموش شده است اما در کشورمان علاوه بر اینکه از بین نرفته بلکه جز بیماری‌های بومی کشور شدند. به عنوان مثال بیماری تب برفکی را دنیا حدود سه دهه به فراموشی سپرده اما متاسفانه جزء بیماری‌های نقاط مختلف ایران است و در برخی مناطق حدود دو مرحله شیوع پیدا می‌کند، این در حالی است که این بیماری در هر مرحله شیوع آن تا 25 درصد به گله خسارت وارد می‌کند بنابراین این مواد دامپروری را غیراقتصادی کرد.
چاشنی‌دل گفت: دامداری ماهیت آن غیراقتصادی نیست زیرا محصولات آن در جامعه مورد نیاز است و حتی در این حوزه با کمبودهایی در زمینه تولید گوشت و لبنیات مواجه هستیم بنابراین برای تولید موثر باید هزینه‌های اضافی حذف شود.
زمینه های مستعد دامپروری در مازندران کدام است؟
مهدی بهاری مدرس تغذیه دام در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری و عضو اتحادیه صنعت دامپروری استان مازندران نیز در گفت و گو با خبرنگار کاسپین24، اظهار داشت: صنعت دامپروری در کشور به دو بخش منبع تولید شیر مرتبط با گاوهای شیری و تولید گوشت تقسیم می‌شود که مازندران در رده تولید شیر گاوهای شیری در رده هفتم الی هشتم قرار دارد.
بهاری افزود: استان مازندران جزء استان‌های پرورش گاوهای شیری پر تولید نیست زیرا اقلیم مناسب ندارد و فقط چند دامداری با گاوهای شیری چند راسی دارد و شیر خود را در برخی موارد از استان‌های همجوار تامین می‌کند اما استان‌های موفق در پرورش گاوهای استان اصفهان، شیراز، تهران و قم هستند.
وی تصریح کرد: اقلیم بخش تعیین کننده در پرورش گاو شیری و تولید شیر است و از آنجایی که استان مازندران جزء استان‌های جلگه‌ای و سرسبز است و اراضی برای احداث واحدهای چند هزار راسی گاوهای شیری را ندارد به همین در این حوزه اندکی با افت مواجه هستیم اما در استان‌های خشک اراضی بایر و مساعد برای پرورش این دام‌ها وجود دارد.
مدرس تغذیه دام در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری، یادآور شد: وجود افراد متخصص و مشارکت نمایندگان مجلس و افراد سیاسی دخیل در زمینه دامپروری در اجرای طرح‌های دامپروری بسیار موثر است که مازندران در این حوزه بسیار ضعیف عمل کرد اما این استان تمایل بیشتر برای طیور و کشاورزی تمایل بیشتری دارد.
وی افزود: بخش دوم فعالیت صنعت دامپروری، تامین گوشت کشور است که این منابع را از طریق پرورش گوسفند و گوساله رونق می‌دهد و در این حوزه پتانسیل مناسبی دارد.
بهاری ادامه داد: معمولا تولید پروتئین گوشتی مازندران بیشتر در خود استان تولید می‌شود زیرا طبق آمار جهاد کشاورزی این استان در حال پرورش یک میلیون و 200 راس دام سبک است که اقدامات فراوانی در حوزه اصلاح نژاد و ترکیب و تنظیم مواد خوراکی انجان شد.
وی با بیان اینکه استان مازندران در دو بخش تغذیه و اصلاح و نژاد دام و تولید مثل دام نیز ورود کرد، افزود: پرورش گوسفند در استان صنعتی نشده زیرا از گذشته سنتی بود و همچنان این روند ادامه دارد اما با توجه به آنکه این استان دارای مرتع است اکثر دامهای سبک به ییلاق و قشلاق کوچ می‌کنند.
عضو اتحادیه صنعت دامپروری استان مازندران، گفت: بیشتر گوشت قرمز حاصل از دام استان را دامهای سبک موجود در مراتع تامین می‌کنند.
وی عنوان کرد: از آنجایی که احداث دامداری صنعتی نیاز به هزینه تولید فراوان در زمینه بهداشت و درمان و تغذیه و تولید مثل دارد بنابراین این روش پرورش دام سبک چندان اجرا نمی‌شود بنابراین 80 الی 90 درصد سنتی و نیمه سنتی در حال فعالیت هستند.
بهاری تصریح کرد: طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی در حال حاضر تا ۹۰ درصد گوشت قرمز مورد نیاز در داخل کشور تامین و سالانه ۸۰ تا ۱۲۰ هزار تن گوشت قرمز برای تنظیم بازار این محصول به کشور وارد می‌شود.
وی گفت: حدود ۷۵ درصد از گوشت قرمز تولیدی استان مازندران حاصل پرورش و نگهداری دام سنگین در استان است و بقیه دام سبک هستند.
مدرس تغذیه دام در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری، افزود: تغذیه با مواد کنسانتره‌ای که شامل اجزای جیره های بسیار مناسب شد گرچه با حضور کارشناسان تغذیه ای دامداران راغب شدند تا با تغذیه این مواد در با همدیگر رغابت کرده و محصول بیشتری تولید کنند.
وی با اشاره به اینکه تولید دام سبک در استان مازندران پنج الی 6 برابر بیشتر از دام سنگین بوده زیرا اقلیم این استان مناسب برای قطب پرورش گوسفند است، توضیح داد: در مازندران نژادی هزار ساله به نام زل که به عنوان بهترین نژاد در کشور شناخته شده زیرا دمبه ندارد و سبک جثه است و در ارتفاعات تمامی نقاط استان به آسانی می‌تواند چرا کند و دو مرحله بره زایی دارد و هزینه نگهداری آن کمتر و بره‌ها سبک وزن هستند و دوران شیرخواری بره کوتاه است.
بهاری بهترین گوشت را در کشور نژاد زل گوسفند مازندران دانست و همین علت را عاملی برای افزایش تولید و تکثیر آن عنوان کرد و گفت: چربی ماربلینگ زیر لاشه تعیین کننده کیفیت گوشت است و از آنجایی که سطح کلسترول گوشت‌های قرمز زیاد است و به بیماران قلبی برای مصرف توصیه نمی‌شود اما گوسفند زل چون در چراگاه‌های مراتعی با گیاهان دارویی چرا می‌کند و این گیاهان مواد دارویی آن بلافاصله وارد گوشت و شیر حیوان می‌شود و شیر و گوشت را با کیفیت می‌کند و سطح کلسترول قند و تری گلیسرید و چربی را به سرعت کاهش می‌دهد همین عامل موجب شده تا گوشت آن برای افرادی که کلسترول خون بالایی دارند توصیه شود.
وی تصریح کرد: پرورش گوسفند و دام سبک از جمله شغل های با ریسک پایین است بنابراین اگر دولت خصوصا بانک‌ها و بخش خصوصی به افرادی که در حوزه دامپروری تحصیل کردند را حمایت کرده تا آنان در این بخش خود اشتغالی کنند در آینده نزدیک مازندران یکی از قطب های بزرگ پرورش گوسفند در کل کشور خواهد شد زیرا این شغل با هزینه اندک اما بازده فراوانی دارد و اگر دولت حمایت کند می‌توان کشور را از واردات گوشت بی نیاز کند که این خود اقتصاد مقاومتی در حوزه دامپروری است.
مدرس تغذیه دام در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری، یادآور شد: یکی از دلایل بالا بودن بهره‌وری تولید در استان‌های تهران و البرز نسبت به استان مازندران مقیاس بزرگ دامداری‌ها در این استان‌ها است. به طوری که صرفه‌های اقتصادی ناشی از مقیاس باعث شده اولا از نژادهای بهتر گاو استفاده کنند و دوما نهاده‌های دامی پربازده‌تری استفاده کنند.
