کاسپین24| گرفتاری های بزرگترین حوضه آبی محصور در خشکی جهان یکی دوتا نیست؛ به جز آلایندگی ها، بخش قابل توجهی از تهدیدهای زیست محیطی مربوط به فعالیت های غیرآلاینده انسانی است که از آن جمله می توان به صید بی رویه و کاهش ذخایر آبزیان، هدایت فاضلاب های خانگی و کشاورزی به دریا، تخریب زیستگاه های مربوط به تخم ریزی آبزیان، کاهش آبدهی رودخانه ها در فصل تخم ریزی آبزیان، تخریب بستر رودخانه هابه دلیل سدسازی و آب بند اشاره کرد که مجموع این موارد از مهمترین دلایل تخریب درای خزر است.
به گزارش کاسپین24 | گرفتاری های بزرگترین حوضه آبی محصور در خشکی جهان یکی دوتا نیست؛ به جز آلایندگی ها، بخش قابل توجهی از تهدیدهای زیست محیطی مربوط به فعالیت های غیرآلاینده انسانی است که از آن جمله می توان به صید بی رویه و کاهش ذخایر آبزیان، هدایت فاضلاب های خانگی و کشاورزی به دریا، تخریب زیستگاه های مربوط به تخم ریزی آبزیان، کاهش آبدهی رودخانه ها در فصل تخم ریزی آبزیان، تخریب بستر رودخانه هابه دلیل سدسازی و آب بند اشاره کرد که مجموع این موارد از مهمترین دلایل تخریب زیستگاه های رودخانه ها و دلتاهای خزر است.
از سویی مقامات کشورهای ساحلی دریای خزر این روز‌ها به دنبال برنامه‌های بلند مدتی برای توسعه همکاری‌های اقتصادی هستند. از ترکمنستان که میزبان اولین گردهمایی اقتصادی کشورهای ساحلی دریای خزر بود تا روسیه که در تدارک اجلاس سه جانبه ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان در سوچی برای گفتگو در زمینه توسعه همکاری‌های این سه کشور ساحلی خزر است.
حمل و نقل دریایی موتور محرک تجارت بین الملل است و دریای خزر جایگاه راهبردی و اهمیت بالایی در ترانزیت کالا دارد. بر همین اساس تبدیل شدن دریای خزر به یکی از مناطق مهم ترانزیتی و توسعه حمل و نقل دریایی از اولویت‌ها و اهداف مشترک این پنج کشور است. اکنون حجم تجارت جهانی از طریق دریا بیش از ۱۰ میلیارد تن است که از این رقم سهم دریای خزر از حمل و نقل دریایی فقط حدود ۳۰ میلیون تن است.
به بیان دیگر برغم روابط نزدیک و رو به گسترش کشورهای حاشیه دریای خزر، مناسبات اقتصادی این کشورها متناسب با روابط سیاسی آن‌ها نیست.
استان مازندران دارای پتانسیل‌های مختلفی در زمینه آب، خاک و دریا است که وجود تمامی این مواهب طبیعی به واسطه دریای خزر ایجاد شده است.
دریای کاسپین دارای ظرفیت‌های مختلف اقتصادی و گردشگری است که چندان به آن توجه نمی‌شود. اگر بتوانیم از ظرفیت‌های گردشگری و نیز ترانزیتی این دریا استفاده کنیم می‌تواند نقش مهمی در اقتصاد ایران داشته باشد اما این ظرفیت‌های در میان کش و قوس‌های سیاسی گم شده است.
دریای خزر؛ پل دوستی و اقتصادی
زهرا کریمی عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران در گفت وگو با کاسپین24، با بیان اینکه نام تاریخی دریای خزر، دریای کاسپین است و کاسپی‌ها قومی ایرانی در شمال کشور هستند، گفت: دریای کاسپین در اقتصاد منطقه گیلان، مازندران و نیز گلستان موثر است و نقش تعیین کننده‌ای در شیلات کشور دارد و با ایجاد طبیعتی زیبا در شمال کشور زمینه گردشگری را در این منطقه فراهم کرد.
کریمی افزود: دریای کاسپین مرز آبی در میان پنج کشور روسیه، ایران، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان است لذا این دریا می‌تواند پل دوستی و صلح و زمینه‌ساز رونق اقتصادی در میان کشورهای این منطقه باشد در حالی که اکنون تحت تأثیر مسائل سیاسی روابط میان این کشورها چندان مناسب نیست.
وی تصریح کرد: با توجه به این که کشورهای حوزه دریای خزر ارتباط نزدیکی با آمریکا دارند، تنش میان ایران و آمریکا موجب شده تا کشورهای دیگر ارتباط با کشورمان را کاهش دهند.
عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران، بیان کرد: بهترین مسیر برای انتقال نفت و دیگر کالاها از قزاقستان به اروپا از طریق ایران است اما از این مسیر استفاده نمی‌کند و به دنبال ایجاد خط لوله انتقال نفت از طریق ترکیه است بنابراین اگر ایران بتواند ارتباط با کشورهای همسایه در حاشیه دریای کاسپین را افزایش دهد می‌تواند نقش موثری در رونق اقتصادی و تجاری در این منطقه ایفا کند.
سنگینی تنش های سیاسی بر دوش مردم
وی گفت: متاسفانه تنش‌های سیاسی خسارت‌های سنگین به کشور ما وارد آورده که بخشی از آن در مبادلات میان کشورهای حوزه دریای کاسپین انعکاس پیدا کرده است.
کریمی با اشاره به اینکه ایران با کشورهای حاشیه دریای خزر روابط گردشگری مناسبی نیز ندارد، ادامه داد: ایرانیان برای سفر به این کشورها به ویزا نیاز دارند و حتی خطوط کشتیرانی بین این کشورها وجود ندارد و پرواز نیز نسبتا گران است.
وی افزود: اگر مشکلات سیاسی حل شود این امکان به وجود می‌آید که منطقه‌ای کمابیش آزاد اقتصادی بین کشورهای حاشیه دریای کاسپین شکل بگیرد که در مراودات تجاری و اقتصادی، فرهنگی و گردشگری برای تمامی کشورهای این منطقه منافع اقتصادی فراوانی به همراه خواهد داشت که متاسفانه در حال حاضر اقدام خاصی را شاهد نیستیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران، یادآور شد: در زمینه استخراج نفت نیز آذربایجان به طور جدی از حوزه دریای کاسپین نفت برداشت می‌کند اما در سمت ایران با توجه به عمق کم دریا، احتمال یافتن نفت کم تر و استخراج نفت دشوارتر است.
وی افزود: اقتصاد ایران در همه حوزه‌ها گرفتار حاشیه‌های سیاسی است که انعکاس این مشکلات در حوزه دریای کاسپین نیز انعکاس جدی داشت که امیدواریم با کاهش تنش‌ها، برای بهبود مبادلات تجاری و گسترش گردشگری میان کشورهای منطقه گام‌های موثری برداشته شود.
کریمی خاطرنشان کرد: در داخل ایران در حال حاضر اختلاف نظر جدی در مورد انتقال آب دریای کاسپین به استان سمنان وجود دارد که بسیاری از حامیان محیط زیست با این طرح مخالف هستند.
وی افزود: طرح‌های مشابه انتقال آب بین حوضه‌ای در سطح بین‌المللی نیز عموما با شکست مواجه شده و مشکلات زیست محیطی بسیاری ایجاد کرده است و ایران نیز تجارب تلخی از روش‌های نادرست استفاده از آب دارد که به محیط زیست خسارت جدی وارد آورده و فعالیت‌های اقتصادی را با بحران مواجه کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران تأکید کرد: امیدوارم طرح انتقال آب دریای کاسپین به استان سمنان کنار گذاشته شود؛ گرچه به نظر می‌رسد از سرچشمه‌های دریای کاسپین در داخل استان مازندران، آب به استان سمنان انتقال پیدا کرده که این خود پیامدهای پرهزینه‌ای خواهد داشت.
وی تصریح کرد: در مجموع دریای کاسپین در عرصه داخلی و بین‌المللی قابلیت‌های زیادی دارد که باید از آن محافظت شود و برای بهره‌گیری از آن باید تمهیدات مناسبی اندیشیده شود.
گزارش از سینا قربانی
