خداحافظی با روستاهای مولد

به گزارش کاسپین24 | بر اساس آمارهای رسمی اقلام غذایی ۸۵ میلیون نفر از جمعیت کشور را کشاورزان و تولید کنندگان محصولات کشاورزی تامین می کنند و در این بین نقش ۴۰۰ هزار کشاورز مازندرانی در زمان حاضر با تولید حدود هشت میلیون تن محصولات مختلف، بسیار مهم و حیاتی است.

استان مازندران با دارا بودن ۱.۵ درصد از اراضی کشور و ۲.۵ درصد اراضی کشاورزی کشور ۱۱ درصد ارزش اقتصادی محصولات کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده است.

طبق آمار سازمان جهاد کشاورزی مازندران بخشی از اراضی شالیزاری استان در غرب مازندران وجود داشت و پدران ما می گویند تا سه چهار دهه قبل بوی شالی و برنج در اطراف جاده های اصلی و روستایی غرب مازندران را حس می گردی که اکنون از آن خبری نیست.

و همچنین وسعت باغ های چای در روستاهای شهرستان های عباس آباد؛ تنکابن و رامسر آنقدر زیاد بود که اکنون فقط حدود ۲ هزار و ۳۵۰ هکتار باغ در این خطه غربی استان باقیمانده است که حدود یکهزار و ۲۵۰ هکتار آن در شهرستان های تنکابن و عباس آباد و یکهزار و ۱۰۰ هکتار آن در رامسر وجود دارد.

در شهرستان های غرب مازندران باغ های مرکبات زیادی وجود داشت که طبق آمار سازمان جهاد کشاورزی استان امروز به کمترین میزان خود رسیده و همین مقدار باقیمانده نیز به خاطر گران شدن زمین نیز گردونه تولید خارج می شود تا ویلا و شهرک سازی اختصاص تبدیل شود.

نابودی روستاهای مولد، پیامد ویلاسازی در مازندران

نکته دیگر این که در شهرستان های غرب مازندران در مقایسه با دیگر مناطق کشور بیشترین بنگاه های املاک معاملاتی مسکن فعالیت دارد، این مغازه های پر نقش و نگار مستقر در کنار هم آیا برای رونق کسب و کار و توسعه منطقه فعالیت دارند یا نه پناهگاه تهدید در منطقه به شمار می آیند.

گشت و گذار در هر شهرستان مازندران به ویژه غرب استان حال و هوای خاص خودش را دارد، هوای دلنشین، جاده های پر تردد، مناظر زیبای دریا و دشت و آواز نغمه های پرندگان در لا به لای درختان سبز کوچه ها و جنگل و هزاران پدیده های طبیعی وصف ناپذیر که در اقلیم معتدل خزری یافت می شود، قابل شمارش نیست و بر همین سبب است که در این مناطق چشم در چشمان هر کوی و برزن نمایشگاه املاک و تعداد روز افزون آن را مشاهده خواهید کرد که مثل مارهای چند سر، سر در آورده اند.

و در زمان حاضر در روستاهای غرب مازندران روستایی که از ساکنان بومی روستا باشد وجود ندارد و بافت روستا دیگر به تاریخ پیوسته است در مغازه و نانوایی های روستاها مسافر غیربومی و ساکنان تهرانی و اقوام مهاجر بیشتر از روستاییان حضور دارند و اغلب با خرید ملک و زمین از کشاورزان و تغییرکاربری توانسته اند در تمام کوچه و پس کوچه های آنها ویلاسازی کنند و با قیمت گزاف به دیگران بفروشند.

با مشاهد وضع موجود، به قول آن کشاورز روستایی تنکابنی کشت و کار در روستا مقرون به صرفه نیست ولیکن با واگذاری زمین به ساخت و ساز و تبدیل به شهرک سازی و ویلاسازی درآمد خوبی حاصل خواهد شد.

به اعتقاد کارشناسان رشد بی رویه قیمت های زمین های کشاورزی و باغ ها و عدم حمایت مسوولان در کاهش هزینه های فرآیند تولید محصولات کشاورزی مضافا روستاییان را به سمت فروش و تبدیل زمین هایشان به فروش زمین، خانه سازی، شهرک نشین سوق داده است و دیگر فضایی برای تولید وجود ندارد و این دردی دیگری است که هم اکنون تا دیر نشده است باید برای درمان بقیه مزارغ و باغ های منطقه تدابیری اندیشید.

هجمه های شهرک سازی و ویلاسازی و این گسترش بادکنکی در غرب مازندران فقط و فقط با حمایت های برخی ها، باندهای مافیایی و دزدان و سارقان اموال ملی امکان پذیر است و در این دامنه کار از رانت و سود جویان قداربند هم کم نیستند که گاهی تهدید و گاها با تشویق باغ ها و مزارع را تغییرکاربری داده و با نفوذ در ادارات خدمات رسان بر اسب مرادشان سواری می خورند و تازیانه هایش افراد بومی و زخم هایش را مازندران متحمل می گردد.

با ادامه این معضلات روز افزون که شدت آن از سه دهه گذشته آغاز شده متاسفانه مازندران به ویژه غرب این استان از نظر زیستی در جایگاه امنی قرار ندارد و سبک و سیاق مازندرانی ها در هجوم بی وقفه غیر بومیان می سوزد و کسی به دنبال درمانش نیست.

غرب مازندران با برخورداری از جلوه های بی‌نظیر طبیعی و تاریخی به بهشت گردشگران داخلی شهرت دارد و سال‌ها است با امکانات محلی خدمات ملی ارایه می‌کند اما هنوز در زمینه ارتقای زیرساخت‌های آن از جاده ها گرفته تا راه دسترسی به جاذبه ها و مراکز گردشگری و اقامتی پاسخی داده نشده و اغلب گردشگران منطقه بتدریج برای خود ویلایی فراهم کردند به طوری به عنوان مثال جمعیت شهر نوشهر ۳۸ هزار نفر اما واحدهای مسکونی آن ۱۱۵ هزار واحد است که این آمار مبین این است که که جمعیت غیربومی از جمعیت بومی بیشتر است، علاوه بر این در نوشهر ۲۰۰ شهرک مسکونی مستقر است.

شهرستان های نور، نوشهر، چالوس، کلاردشت، عباس آباد، تنکابن، رامسر با افزون بر یک میلیون نفر جمعیت در غرب مازندران واقع شده است، این منطقه به خاطر قرار گرفتن در موقعیت خاص جنگلی، کوهستانی و ساحلی یکی از مناطق بی نظیر گردشگری ایران و جهان محسوب می شود.

از مجموع افزون بر سه هزار روستای مازندران بیش از هزار روستا در شهرستان های غرب مازندران واقع شده است.

شماری از کارشناسان اقتصادی با اشاره به ورود میلیونی گردشگران به غرب مازندران معتقدند که تنها راه برون رفت از این چالش ها ابتدا تهیه و تدوین نقشه علمی شناسایی آسیب های مربوط در منطقه بوده و سپس برای برای هر کاستی و نواقص موجود نقشه راه اصولی برنامه ریزی بشود.

روستاهای امروز مولد نیستند

در همین ارتباط، امام جمعه شهرستان نوشهر گفت : در کشور جمعیت شهری ۷۰ درصد و روستایی ۳۰ درصد است که این آمار در این شهرستان غرب مازندران بر عکس است.

آیت الله محمود مشایخ با تاکید بر ضرورت حفظ فرهنگ روستا و خدمت رسانی به روستاییان و توجه به تولیدات روستاها تاکید و اضافه کرد : همه مسوولان به این مهم توجه داشته باشند تا مهاجرت روستا به شهر کاهش یابد.

بر اساس آمار موجود و به گفته کارشناسان امر، آمار جمعیت مهاجرت از روستا به شهرها در غرب مازندران به دلایل گفته شده رو به افزایش است.

وی اظهارداشت: باید راهبرد روستانشینی تقویت بشود و روستاها مولد باشند و لذا تقویت دهیاری ها و شوراهای روستایی الزامی است.

امام جمعه نوشهر خاطرنشان کرد : از قدیم یک روستایی چند تا مرغ، دو سه راس گاو داشت، باغچه ای و سبزی و تولیداتی داشتند که متاسفانه امروز با گسترش ویلاسازی های انجام شده، دیگر آن روستا روستای مولد نیست و این معضلی اساسی است که باید برای آن راهکاری یافت.

امام جمعه نوشهر یادآور شد : با گسترش ویلاسازی ها، امروز عده ای می گویند این روستا بوی گاو یا مرغ می دهد و دهها بهانه دیگر، همه این اینها رو به تعطیلی گذاشته شده است و باید برای معضل فراگیر فکر اساسی کرد.

ویلاسازی در سطح گسترده

مجیدرضا حاجی زاده مدرس و کارشناس ارشد رشته کشاورزی در مازندران در این پیوند گفت: با توجه به آمارهای موجود و مشاهدات، گستره زیادی از زمین های کشاورزی و باغ های غرب مازندران با ویلاسازی از بین رفته است.

حاجی زاده افزود: امروز اغلب کسانی که در این منطقه ویلا یا به عبارتی خانه دوم دارند از قشر متوسط به بالای جامعه هستند که میلیاردها ریال بابت ساخت این بناها هزینه کردند و استمرار راهبرد ویلاسازی و توسعه شهرک های مسکونی غیربومی ها در غرب مازندران نگران کننده است.

وی بیان داشت : روستاهای مازندران به ویژه غرب مازندران در تاریخ کشاورزی ایران به روستاهای مولد معروف هستند و روستاها تا چند دهه گذشته در تولیدات انواع محصولات نقش آفرینی می کردند اما کافی امروز سری به روستاهای غرب مازندران داشته باشیم که خبری از تولیدات نیست، فقط ویلاهای رنگارنگ را می بینی تمام.

این مدرس علوم کشاورزی تصریح کرد : روستاهای غرب مازندران قربانی راهبرد ویلاسازی شده اند و مسوولانی که در ادوار گذشته تاکنون در حفاظت از این اراضی و باغ ها کوتاهی کردند باید مجازات شوند.

نه اراضی را حفظ کردیم نه گردشگری را سامان دادیم

حاجی زاده در پاسخ عده ای که می گویند غرب مازندران منطقه صرف گردشگری است، یادآور شد: فقدان نقشه راه گردشگری یکی از چالش های اساسی این منطقه است که امروز گردشگری انبوه سبب نابودی محیط زیست و زمین های کشاورزی و باغ ها شده است.

به گفته وی روستایی که تولید کننده نباشد دیگر روستا نبوده بلکه مصرف کننده است و با شهرها تفاوتی ندارد.

وی اضافه کرد : گسترش ویلاسازی ها در غرب مازندران در زمان حاضر چنان رو به گسترش است که با ادامه این روند، باید در آینده نزدیک شاهد فاجعه ای اجتماعی در منطقه باشیم.

شماری از کارشناسان معتقدند حتی اگر در زمینه هتلداری و ساخت مراکز اقامتی در غرب مازندران به درستی مدیریت و برنامه ریزی می شد امروز وضعیت این مناطق اینگونه نبوده است.

حاجی زاده بر ضرروت طرح آمایش سرزمین در بخش های مختلف شهرستان های غرب مازندران تاکید کرد و گفت : چنین طرحی می تواند غرب استان را از معضل ساخت و سازهای غیرمجاز برهاند.

حفظ اراضی کشاورزی وظیفه همگانی است

رییس کل دادگستری مازندران گفت: اجازه نخواهیم داد تا زمین های کشاورزی استان. ازسوی افراد خاصی به ویلا سازی تبدیل شود.

حجت الاسلام والمسلمین محمد صادق اکبری با بیان اینکه اجازه نمی دهیم اراضی کشاورزی به ویلای آنچنانی افراد خاص تبدیل گردد، تصریح کرد: حفظ ونگهداری اراضی کشاورزی و ملی وظیفه همه ماست و دستگاه قضایی قاطعانه پیگیر حقوق مردم است.

وی اضافه کرد: در خصوص ساخت وسازهای غیرمجاز نقش مهم پیشگیری برکسی پوشیده نیست، مسلماً اقدامات پیشگیرانه درکاهش بسیاری ازهزینه ها موثراست.

وی افزود: پرونده مدیران متخلف باید با قاطعیت بیشتر ورعایت عدل وانصاف مورد رسیدگی قرارگیرد ونباید بگذاریم بیت المال تضییع وحقوق مردم نادیده گرفته شود.

مازندران حدود ۲ میلیون و چهار هزار هکتار مساحت دارد که از این مقدار حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار آن عرصه های طبیعی شامل جنگل و مرتع است.

به تاکید برخی از مسوولان و کارشناسان تغییر غیرمجاز کاربری اراضی کشاورزی و باغی در مازندران همچنان از چالش‌های مهم این استان محسوب می شود که ایت چالش در غرب مازندران با شدت بیشتری در حال افزایش است.

لزوم حمایت دولت از کشاورزان

استاندار مازندران گفت: اگر شالیکاران از پشتیبانی دولت در حمایت از تولید و بازار برنج برخوردار نشوند، تغییر کاربری و فروش زمین کشاورزی را شاهد خواهیم بود.

سید محمود حسینی پور افزود: مجموعه تصمیمات وزارت جهادکشاورزی در مقوله حمایت از تولید برنج مازندران به نفع کشاورزان نیست و دولت در این خصوص باید با جدیت تجدید نظر کند.

استاندار مازندران تصریح کرد: اگر مردم از پشتیبانی دولت در حمایت از تولید برنج برخوردار نشوند، تغییر کاربری و فروش زمین کشاورزی را شاهد خواهیم بود.

حسینی پور اظهار داشت: اگر شالیکاران از پشتیبانی دولت در حمایت از تولید و بازار برنج برخوردار نشوند، تغییر کاربری و فروش زمین کشاورزی را شاهد خواهیم بود.

بررسی های چهار دهه اخیر نشان می دهد که به علت عدم نظارت کافی بر روند ساخت و سازها و پیدایش هزاران ویلا یا به عبارتی ساخت خانه دوم برای خانواده های خوش نشین یا غیر بومی با هدف استفاده سالانه چند روزه سبب شده تا بخش وسیعی از اراضی شهر و نواحی پیرامونی شهرستان های غرب مازندران دستخوش تغییرات شود و در نتیجه با تغییر بخش عمده ای از باغ ها و مزارع کشاورزی و تبدیل آن به شهرک های اقامتی و تفریحی، رفته رفته از حالت طبیعی و گردشگری خارج شده است.

اگرچه آمار دقیق و روشنی از بناهای غیرمجاز در قالب خانه دوم خانواده های خوش نشین در غرب مازندران وجود ندارد اما بنا به گفته مسوولان ذیربط از سطح هزاران هکتار از اراضی باغی و زراعی هر شهرستان غرب مازندران در سال های گذشته تخریب و قطعه بندی شده است.

کارشناسان امر معتقدند باید با شناخت توانمندی های منطقه در عرصه های مختلف و ارائه الگو های صحیح هم از ساخت و سازهای غیرمجاز جلوگیری کرد و همچنین با برنامه ریزی صحیح در جهت جذب گردشگران در شاخه های مختلف گردشگری و مهمتر بهره گیری از نقش اجتماعی مسافران بتوان منطقه را از آسیب جدی نجات داد توسعه را رقم زد.

لزوم چاره اندیشی در سطح کلان

استاد رشته گردشگری در غرب مازندران گفت : متاسفانه زیرساخت های گردشگری مازندران به ویژه غرب این استان متناسب با جمعیت ورودی به استان نیست و این مشکلی که مسوولان امر باید برای این حوزه چاره اندیشی اساسی بکنند.

محمدرضا اورمزدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : در همه جای دنیا این چنین است که هر منطقه گردشگرپذیر یک ظرفیت اکولوژیکی دارد یعنی زمانی که مسافر وارد آن منطقه می شود ظرفیت سنجی شده تا با چالش های زیست محیطی مواجه نشود.

این استاد دانشگاه تصریح کرد : در یک نگاه کلان لازم است دولتمردان و برنامه ریزان کشور، استانی و شهرستانی چاره اندیشی داشته باشند و بیایند برنامه ریزی و آن را راهبردها را مدون کنند.

اورمزدی اضافه کرد : چون نقشه راه گردشگری نداریم در این حوزه با مشکلات عدیده ای مواجه هستیم.

اورمزدی تصریح کرد : بحث مهم دیگر این بخش این است که مردم منطقه چقدر از عایدات این سفرها از نظر اقتصادی بهره مند می شوند و آیا امروز این سود حاصل سفرها برای مردم و توسعه منطقه هزینه می شود؟ و دهها سوال دیگر مربوط.

به گفته وی اگر نقشه راه گردشگری وجود داشت امروز وضعیت فعلی این حوزه باید بهتر می شد.

صاحبنظران امر می گویند اگرچه حضور گردشگران می تواند مزیت های فراوانی برای شهرستان های غرب مازندران داشته باشد منتهی ظرفیت قابل تحمل محیط از مهم ترین مسائلی است که نباید مورد غفلت قرار گیرد به عبارتی کاهش ظرفیت قابل تحمل محیط مساله ای است که با توسعه پایدار هر منطقه تناقض دارد.

شهرستانهای گردشگرپذیر غرب مازندران از دیرباز تاکنون مقصد گردشگری بی شماری از مسافران و گردشگران کشور است این در حالی است به علت عدم نظارت کافی بر روند ساخت و سازها در این سالها سبب شده تا نه تنها شاهد توسعه این منطقه نباشیم بلکه شاهد تخریب اراضی کشاورزی، جنگلی و باغی این مناطق باشیم.

آنان یادآور شدند، رشد تعداد خانه های دوم برای خانواده های خوش نشین تاثیر عمیقی بر بنیان های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی این شهر برجای گذاشته و این وضعیت تاسف بار در حقیقت فرآیند توسعه پایدار در ابعاد مختلف بویژه حوزه اقتصادی و روستاهای مولد با مشکل جدی مواجه کرده است.

عدم برنامه ریزی راهبردی، نداشتن الگو و استراتژی خاص، روند ساخت و سازهای پراکنده در حقیقت یک فرم لجام گسیخته ای به این شهرستان های غرب مازندران بخشیده که در پی آن این وضعیت به تخریب چشم اندازهای منطقه از جمله اراضی کشاورزی و باغ ها منجر شده و در نتیجه نقش گردشگری که به جای آنکه عامل محرک، رونق اقتصادی و کسب و کار در منطقه باشد در حال تبدیل شدن به عامل مخرب در روند توسعه شده است.

منبع : ایرنا